Grafika

Nocnica - zwany także płaczką demon z mitologii słowiańskiej powstały z duszy człowieka zmarłego. Miał straszyć nocą dzieci. Na skutek zatarcia się pierwotnych wyobrażeń demon ten bywał utożsamiany z duszą człowieka żyjącego – zmorą. Nocnicą nazywano także niekiedy pokutującą duszę, zwodzącą nieostrożnych wędrowców na manowce. Nocnica szczypała i straszyła dzieci, doprowadzając je do płaczu. Sprowadzała zły sen. Była także odpowiedzialna za bóle piersi u matek. Tradycja ludowa znała oczywiście różne sposoby na obronę przed tym demonem. Jednym z nich było zaklinanie zmory słowami „Zaże, zaże, zażyczki weźcie memu dziecku nocnicki”. Z czasem pojawiły się różne warianty tej formuły min. „Zorze, zorzyczki, odejmijcie mojemu dziecku morzyczki, odejmijcie od niego płakanie, wzdychanie a dajcie mu dobre wyspanie”. Innym sposobem obrony przed nocnicami były zakazy związane z zachodem słońca jako porą szczególnie groźną dla dzieci. I tak po zachodzie słońca nie należało ani prać ani suszyć pieluch a zdejmować można je było dopiero dnia następnego. Folklor znał również rytuał ochronny, który miał przegonić nocnicę. Matka z dzieckiem siadała w oknie bądź stawała w progu, a chłopiec obiegał domostwo. Zadawszy pytanie o nocnice i otrzymawszy od matki odpowiedź twierdzącą przeganiał je, wypowiadając odpowiednie słowa. Jako dusze pokutujących nocnice pojawiały się w postaci ogników. Niekiedy wskazywano tutaj na konkretne dusze – dziewczyn, które zmarły między zapowiedzią a swoim ślubem. Nocnice szczególnie upodobały sobie mokradła i jesień. Zwodziły nieostrożnych wędrowców na manowce. Chlapały ich wodą i posypywały piaskiem. Ich ofiarą padać mieli zwłaszcza ludzie pijani. Niebezpiecznie było także gwizdać, szydzić z nocnic, pluć czy rzucać w ich stronę kamieniami.